70 năm còn một Thái Nghi Đường

70 năm còn một Thái Nghi Đường
30/03/2007, 07h46
<DIV style="PADDING-RIGHT: 5px; PADDING-LEFT: 5px; FONT-SIZE: 12px; PADDING-TOP: 5px; FONT-FAMILY: Arial">

Nghề lân vang bóng một thời

Nhiều bậc cao niên vẫn còn kể lại rằng, vào khoảng năm 37 của thế kỷ trước, lần đầu tiên ở Huế một đoàn lân gia đình đã ra đời và thành danh từ đó. Đó là đoàn lân Thái Nghi Đường do ông Hồ Văn Nghi, tự là Thái Nghi, ở đường Phan Đăng Lưu khởi xướng và đứng lên làm thủ lĩnh. Năm nay mặc dù đã hơn 90 tuổi nhưng dường như những kí ức về một thời chơi lân vẫn còn in dấu rất rõ trong đầu vị võ sư già Thái Nghi. Theo cụ cho biết thì múa lân vốn là một nghệ thuật thuộc vào hạng kì phu bậc nhất của người Trung Hoa và lân Huế cũng có nguồn gốc từ đó. Thế nhưng lân Huế lại mang một bản sắc khác không giống hoàn toàn như kiểu chơi lân của người Trung Quốc. Vào những năm 30, tại Huế đã có một số đoàn lân hoạt động, nhưng có lẽ phải đến năm 1937, khi đoàn lân Thái Nghi Đường ra đời mới thực sự đánh dấu thời kì phát triển rực rỡ của lân Huế.

Cũng theo cụ Thái Nghi thì lân Huế xưa được chia thành nhiều đẳng cấp. Chẳng hạn, lân râu trắng là những tay lân đã có thâm niên trong nghề trên 25 năm, lân râu đỏ trên 10 năm, và lân râu đen là trên 5 năm. Mỗi màn lân Huế thông thường bao giờ cũng có hai con là con kỳ và con lân (tức là lân đực và lân cái); ông địa tượng trưng cho sự hoan hỷ cầm quạt để xua đuổi tà ma. Chính vì vậy, dân gian quan niệm lân vào nhà là điều may mắn, là ấm no, nhất là dịp vào đầu năm mới, cho nên người ta thường mở rộng cửa để rước lân vào. Bên cạnh đó, người chơi lân đòi hỏi phải là tay tinh thông về võ thuật, có như vậy bộ pháp di chuyển mới nhanh, tấn trụ mới vững, thế đứng mới cứng cáp, lúc cương lúc nhu, có như vậy con lân khi vận mình mới có được cái dáng vừa hùng vừa uyển chuyển.

Ấy là những nét chung về lân Huế. Riêng lân của Thái Nghi Đường còn có nhiều điều đặc biệt hơn vì thường được triều đình nhà Nguyễn lúc bấy giờ vời vào cung để biểu diễn cho vua xem trong các ngày lễ trọng như lễ mừng thọ vua, mừng thọ thái hậu và đưa đón đoàn sứ thần của các nước. Chính vì thế, do biểu trưng cho vương triều nên mỗi khi đi biểu diễn, lân Thái Nghi Đường thường có hai con, con màu vàng tượng trưng cho vua, con màu xanh tượng trưng cho thái bình thịnh trị. Lân Huế và lân Trung Hoa tuy có nhiều điểm tương đồng song lân Huế thường biểu diễn thấp, tấn bộ khoan thai, đĩnh đạc mang cái cốt cách sang trọng và quyền uy của bậc vương triều. Bên cạnh đó, tiết tấu trống cũng mang âm sắc cung đình, âm không vang xa mà nén lại dồn thúc một cách mạnh mẽ oai hùng.

Đối với Thái Nghi Đường, nghi lễ xuất lân cũng là một điều thể hiện rõ nét đẳng cấp. Trước giờ xuất quân, lân bao giờ cũng được thực hiện những nghi thức trang trọng như khai tinh điểm quang, vái tạ tổ tiên trời đất… Cụ Thái Nghi còn cho biết, cái khó của người chơi lân không chỉ ở cái tài mà còn cả ở cái tâm. Tài và tâm có hoà hợp thì người chơi lân mới thể hiện được cái hồn của lân. Có như thế mới đủ độ chín của nghề.

Nay tuy tuổi đã cao nhưng dường như cái máu nghề lân của cụ Thái Nghi vẫn còn sôi sục lắm. Dẫu không còn biểu diễn được nữa, nhưng cụ quyết đem hết cái nghề và lòng nhiệt huyết của mình truyền cả lại cho anh con trai út của mình là võ sư Hồ Văn Thái Sơn. Tiếp bước cha, anh Sơn, chủ nhiệm câu lạc bộ lân dân gian Huế, hiện cũng đang gặt hái được nhiều thành công trên bước đường nghệ thụât của mình.

Nối nghiệp tổ tiên, vang danh xứ người

Nối nghiệp cha, võ sư trẻ Hồ Văn Thái Sơn quyết tâm gây dựng lại nghiệp tổ của mình. Sau một thời gian tạm lắng, năm 1992, nhân sự kiện festival văn hoá Việt - Pháp được tổ chức tại Huế, đội lân của Thái Nghi Đường lại được mời tham gia biểu diễn chào mừng tại Đại Nội. Từ sự kiện này, được sự động viên, ủng hộ của bạn bè và các cơ quan văn hoá của thành phố Huế, anh Sơn đã đứng ra thành lập câu lạc bộ (CLB) lân dân gian Huế do chính anh làm chủ nhiệm. Hiện tại CLB thu hút được khoảng 60 thành viên tham gia thường xuyên, trong đó có khoảng 30 tay lân cứng. Có thể nói, hiện tại ở Huế, hầu như mỗi khi có sự kiện văn hoá lớn là đoàn lân của anh Sơn đều có mặt, nhất là các kì festival văn hoá Huế. Tiếng lành đồn xa, liên tiếp tại các kì festival lân rồng châu Á được tổ chức tại Nhật Bản vào các năm 2000, 2002, 2004 ban tổ chức nước bạn đều mời đoàn lân của CLB tham gia biểu diễn. Anh Hồ Văn Thái Sơn kể lại một kỉ niệm khó quên, đó là vào năm 2000 tại kì Liên hoan múa lân châu Á được tổ chức ở Okinawa (Nhật Bản), khi đoàn lân Huế múa trường đoạn "lân tranh châu", từ trên ngọn cây tre cao 6m, một đôi câu đối chúc mừng liên hoan cùng các hạt kim sa được lân tung ra khiến cho tất cả khán giả phải trầm trồ thán phục với màn biểu diễn vừa ngoạn mục vừa đầy ý nghĩa đó. Nhiều người xem hôm ấy đã xô đẩy nhau để cố nhặt cho kì được hạt kim sa do lân tung ra như để cầu lấy những điều may mắn riêng cho mình. Hình ảnh ấy đã khiến cho anh và các thành viên trong đoàn vừa ngạc nhiên lại vừa hết sức tự hào. Lần tham dự đó, đoàn lân của Huế chỉ đứng sau Trung Quốc, còn lại vượt qua tất cả các đoàn khác, trong đó có những đoàn giàu truyền thống như Hồng Kông, Nhật Bản,… Anh Sơn cho biết, sở dĩ lân Huế có được vinh dự lớn lao ấy là do lân Huế có bản sắc độc đáo riêng mà các đoàn khác không có được. Mặc dù có xuất xứ từ Trung Hoa nhưng lân Huế có sắc thái riêng, đó là sắc thái lân cung đình đặc trưng không hề bị pha tạp. Nếu như lân Trung Hoa thường được biểu diễn như là một phương tiện nhằm làm tăng giá trị phô diễn võ thuật bằng các động tác nhanh nhẹn, chính xác đạt đến độ tinh xảo, mà điển hình là lối múa trên mai hoa thung… thì lân Huế lại mạnh về bài vở, lớp lang, tuồng tích nên giàu tính cảm xúc. Một bài lân Huế thường có 7 trường đoạn: thần lân xuất động, bát bộ liên hoa, phục lan, lân linh chi, lân tranh châu, lân kí kiều, và lân hồi sơn. Bên cạnh đó, lối lân uyển chuyển, lúc cương lúc nhu, lúc khoan thai đĩnh đạc, lúc mạnh mẽ hùng cường nhưng lại không kém phần sang trọng nên thể hiện được cái thần của lân. Ngược lại, lân Nhật Bản lại thiên về lối thiền nên thường dùng đàn và sáo hỗ trợ vì vậy không khí hơi trầm buồn.

Tâm sự với chúng tôi, anh Sơn cho biết, để lân Huế được trường tồn thì người chơi lân trước hết phải có cái tâm vì nghệ thuật, vì văn hoá. Muốn thế phải biết tìm tòi học hỏi và biết lắng nghe ở công chúng. Chính vì vậy, anh quyết tâm xây dựng đoàn lân Thái Nghi Đường theo phương châm "nghệ thuật phục vụ nhân sinh, phục vụ cuộc sống", trước là để gìn giữ bản sắc của Thái Nghi Đường, sau là vì niềm tự hào của nền văn hoá Huế nói riêng và của người Việt Nam ta nói chung.

<SPAN style="FONT-SIZE: 8pt; COLOR: black; LINE-HEIGHT: 120%; FONT-FAMILY: Arial; mso-bidi-font-weight: bold">Theo CPV

xin chao tat ca ban. LSR cua? VIET NAM

Minh` la (Bao?) DLSR ( Tam Minh ) THANH PHO PHAN THIET . yahoo dlsr_tamminh haoc. sdd 01224671693